Жүрөк кандай артериялар аркылуу бүт денеге таратат. Жүрөктүн ар бир жыйрылышы менен ал канды кан тамырларга түртөт. Кан басымы жүрөк тарабынан кыймылга келтирилген артериялардын дубалдарына каршы күч менен пайда болот. Басым көтөрүлгөн сайын жүрөккө келген күч көбөйөт. Гипертония, адатта, жогорку же көтөрүлгөн кан басымы деп аталат, кан тамырлардагы басымдын дайыма жогорулашы менен мүнөздөлгөн медициналык оору.
Гипертония 2019-жылы өлүмгө учурагандардын дээрлик төрттөн бирин (24%) жана майыптуулуктун 13%ын түзүп, ДСУнун Европа аймагындагы оорулардын жана өлүмдөрдүн негизги тобокел фактору болуп саналат. Көтөрүлгөн кан басымы жүрөк-кан тамыр өлүмү жана күч келүү (калкка болгон таасири) үчүн көрүнүктүү тобокелдик фактору болуп саналат. Гипертония, өзүн байкалганга жол бербей, көп учурда билдирген симптомдорсуз болот. Демек, алгачкы клиникалык көрсөткүчтөр каргашалуу кесепеттерге алып келе турган инфаркт же инсульт сыяктуу оор көрүнүштөр катары чыгышы мүмкүн. ДСУнун Европа аймагындагы гипертониясы бар адамдардын болжол менен 33% өзүлөрүнүн оорусун билишпейт, атүгүл алардын арасынан аныкталгандарды дарылоо оптималдуу эмес болушу мүмкүн.

Кан басымы сан түрүндө жуп маанилер катары көрсөтүлөт. Баштапкы (систоликалык) сан жүрөктүн жыйрылышы же пульсациясы учурунда кан тамырлардын ичиндеги басымды билдирет. Экинчи сан бул диастоликалык сан жүрөктүн согууларынын ортосунда эс алып турган мезгилде кан тамырлардын ичиндеги басымды көрсөтөт. Гипертония эки өзүчнө учурда ≥140 мм рт.ст. көрсөткүчү менен систоликалык кан басымын жана/же эки учурда тең диастоликалык кан басымды ≥90 мм рт.ст. өлчөө менен аныкталат.

Ден-соолукка пайдалуу диетага көнүү, тамекини колдонууну токтотуу жана физикалык активдүүлүктү жогорулатуу кан басымынын деңгээлин натыйжалуу төмөндөтөт. Айрым адамдар жашоо образын өзгөртүүгө карабастан, гипертониядан азап чеге бериши мүмкүн, мындай учурда дарыгер бир же бир нече дары-дармекти колдонууну сунуштай алат. Оптималдуу кан басымы кошумча ден-соолук көйгөйлөрүнө жараша өзгөрүшү мүмкүн. Адамдардын көпчүлүгү 140/90 төмөн кан басымы көрсөткүчүн сактагылары келет.
Кан басымын башкаруу үчүн ар кандай кеңири таралган дары-дармектер, анын ичинде АФА ингибиторлору, ангиотензин-2 рецепторлорунун блокаторлору, кальций каналдарынын блокаторлору жана гидрохлоротиазид жана хлорталидон сыяктуу диуретиктер бар.